შავი და თეთრი - საპირისპირო ტონები. თეთრი, სინათლის ანარეკლი, სპექტრის ყველა ფერის ჯამი. შავი - სინათლისა და ფერის სრული არარსებობა.

რასაც ჩვენ ვაღიარებთ შავ-თეთრად, სხვა არაფერია, თუ არა აღქმის ფენომენი, იმის გათვალისწინებით, რომ ჩვენი ტვინი ელექტრომაგნიტურ ტალღებს ფერებად განმარტავს. აღქმის შემდეგ, ჩვენ არა მხოლოდ ინტერპრეტაციას ვანიჭებთ და ვარქმევთ მათ სახელებს, არამედ თითოეულთან ვამყარებთ უთვალავ ასოციაციას.

წითელი ასოცირდება სიყვარულთან, ინტენსივობასთან, ენერგიასთან, ძალასთან და სიცოცხლესთან. მწვანე სიმბოლოა იმედების, იღბლისა და ბუნების. თეთრი ასოცირდება მშვიდობასთან, უმანკოებასთან, რწმენასთან, სისუფთავესთან, სიკაშკაშესთან და სიწმინდესთან და ჩვენ შესაბამისად ვმოქმედებთ ამ ასოციაციებით, რადგან მშვიდობა წარმოდგენილია თეთრი დროშით ან მტრედით და ქალები ხშირად ქორწინდებიან თეთრებში ჩაცმული. მეორეს მხრივ, შავი უკავშირდება შიშს, სიკვდილს, სიბნელესა და სიმწარეს.

თუ ლექსიკონში თეთრისა და შავის განმარტებას ჩავხედავთ, მათი პირველი მნიშვნელობა ეხება ფერებს, რომლებსაც ისინი აღნიშნავენ, მაგრამ ასევე რასებს, რომლებიც, ფერების მსგავსად, საპირისპირო კონსტრუქციებია.

თეთრ და შავ რასებს შორის დაპირისპირება ფერებიდან გადავიდა და დაემატა უძველესი სტიგმები, რომლებიც განაპირობებს რასებზე ჩვენს შეფასებებს და, დიდწილად, ჩვენს წარმოდგენას სამყაროზე.

ყველა ეს მნიშვნელობა ერთმანეთს ენათესავება. როგორც ინგლისურ, ასევე ესპანურ ენებში, შავკანიანების მიმართ დისკრიმინაცია გამყარდა ზედსართავად, შავის დამატებული მნიშვნელობებითა და ღირებულებებით. ასეთი დისკრიმინაცია არა მხოლოდ ააქტიურებს ფერის სიმბოლიკას, არამედ განსაზღვრავს დისკრიმინაციულ ნიუანსებს და ვრცელდება რასობრივი სტიგმის ირგვლივ, რომელიც შავ რასას უბედურებას, მარგინალიზებას, უკანონობას, პოლიტიკურ არაკორექტულობას, იძულებით შრომას, მონობას, სიბინძურესა და კრიმინალს უკავშირებს.

ერთეულების სიის შედგენა, რომელიც ააქტიურებს ყველა ამ მნიშვნელობას, რთული ამოცანაა, მაგრამ რამდენიმე მაგალითი საკმარისი იქნება იმ დისკრიმინაციული გრძნობის გამოსავლენად, რომელიც ჩვენ ქვეცნობიერად მივაწერეთ შავ ფერს, როგორც ზედსართავ სახელს.

ჩვენ ვიყენებთ შავ ცხვრის დასახელებას (ზოგადად, ოჯახის წევრის მიმართ, რომელიც თავს განსხვავებულად ან გარიყულად გრძნობს), შავ ბაზარს (როგორც არალეგალურ ბაზარს), შავ სიას (როგორც ადამიანების ან ინსტიტუტების სიას, რომლებიც საშიშად ან მტრებად ითვლება), შავ იუმორს (როგორც რაღაც მაკაბურ, დაბალი ზნეობის მქონე, შეურაცხმყოფელ მგრძნობელობას), შავ მაგიას (როგორც თეთრი მაგიისგან განსხვავებულს), შავ მასას (როგორც ცერემონიას, რომლის დროსაც ეშმაკს თაყვანს სცემენ ქრისტიანული ღმერთის ნაცვლად). ესპანურად გაშავება (“ponerse negro”) ნიშნავს გაჭუჭყიანებას ან გაბრაზებას, გარდა ამისა, არსებობს ტერმინები, როგორიცაა შავი წყალი (ჩამდინარე წყლები), შავი ჭა (წყალსატევი), შავი რომანი (თრილერი), შავი ხელი (მკვდარი ხელი). გამონათქვამები, როგორიცაა "trabajar en negro" (წიგნებზე მუშაობა), "trabajar como un negro" (მონასავით მუშაობა) და "trabajo de negro" (მონის შრომა) პირდაპირ კავშირშია კოლონიის პერიოდში შავი მონების დამორჩილებასთან.

მიუხედავად იმისა, ჩვენ დაგვავიწყდა, თუ რა იწვევს ყველა ამ გამონათქვამს, საკითხი უფრო მგრძნობიარე ხდება, როდესაც საქმე ეხება რასას, კონკრეტულად, raza negra ესპანურად ან ინგლისურად შავკანიანს აღნიშნავს.

შედეგად, ევფემიზმები აქტიურდება დისკრიმინაციის შესამსუბუქებლად, რომელიც შეიძლება გამოიწვიოს ზედსართავებმა, როგორიცაა ნეგრი ან შავი. სამწუხაროდ, ეს ყოველთვის არ არის წარმატებული გადაწყვეტები.

მაგალითად, გამოთქმა „ფერადკანიანები“ თითქოს სამყაროს ყოფს თეთრებად და ფერადკანიან ადამიანებად, აერთიანებს მრავალფეროვან ეთნიკურ და რასებს, თითქოს ეს გულისხმობს ამ პიროვნებების უფრო ღირსეულ მოპყრობას თეთრკანიანების დაცვის დროს.

ფერადკანიანთა ბუნდოვანმა და ორაზროვანმა ბუნებამ წარმოშვა სხვა ენობრივი ფორმები აფრო პრეფიქსით, როგორც აფრო-ამერიკულში, აფრო-კარიბში და აფრო-შთამომავალში. ეს ტერმინები დღეს უფრო ხშირად გამოიყენება და უფრო მეტად ყურადღებას ამახვილებს ადამიანების წარმოშობაზე და ნაკლებად კანის ფერზე.

თუმცა, მთავარი პრობლემა არ მდგომარეობს იმაში, თუ როგორ მივმართავთ ზოგადად შავ რასას, არამედ ის, თუ როგორ მივმართავთ ინდივიდუალობას, ანუ ამ გზით ჩვენ მივმართავთ შავი რასის თემას.

უპირველეს ყოვლისა ჩვენი რასობრივი პოზიციონირება მოქმედებს და, შესაბამისად, სწორედ იმ კონტექსტებშია მოქცეული, სადაც გამოყენებული სიტყვა მიდრეკილია უფრო დიდი ნეგატივის დამუხტვისკენ.

ინგლისურად, სტიგმა, რომელსაც ატარებს N- სიტყვა, ყოველთვის გამოიყენება როგორც შეურაცხყოფა და ასოცირდება ძალადობასთან, დისკრიმინაციასთან და სეგრეგაციასთან. ის იმდენად გავრცელდა, რომ იგი გახდა ტაბუდადებული სიტყვა, უფრო სწორად, ტაბუ სიტყვა.

ეს არის შემთხვევა, რომ იგი გახდა გამოუთქმელი და მოიხსენიება როგორც N-სიტყვა, ერთ-ერთი ყველაზე შეურაცხმყოფელი და არასტაბილური ინგლისურ ენაში.

ინგლისურს აქვს ექვივალენტი შავი, რომელსაც ამჟამად არ აქვს უარყოფითი კონოტაცია, მაგრამ წინად ეს მას გააჩნდა. თუმცა, მეტ-ნაკლებად დახვეწილი სახით, ის ატარებს ნეგატიურ სტიგმას, რომელიც გამუდმებულია აქ ნახსენები ყველა მაგალითის შექმნისას.

ესპანურად გვაქვს მხოლოდ სიტყვა ნეგრო, თუმცა არის სხვა სიტყვებიც, როგორიცაა ტერმინი mulato ან moreno. შავი შეიძლება გამოყენებულ იყოს დამამცირებელი, ნეიტრალური ან აფექტური გზით. მისი დამამცირებელი ფორმით, ჩვენ გვაქვს ნეგრიტო, ნეგრიტა, როგორც სასიყვარულო ტერმინი, თუნდაც წყვილის წევრებს შორის – mi negro, mi negra–, მიუხედავად მოლაპარაკის კანის ფერისა ან ის თუ ვის მიმართავენ.

ამის მაგალითია მერსედეს სოსას, გამორჩეული არგენტინელი მომღერლისა და აქტივისტის შემთხვევა, რომელსაც ყველა იცნობდა როგორც "La Negra", თუმცა ის არ იყო შავი.

მეორეს მხრივ, გარკვეულ კონტექსტში, ნეგრო არის N-სიტყვის ექვივალენტური, მაგრამ ისინი შორს არიან ეკვივალენტური მნიშვნელობების მასშტაბით.

ესპანურად დისკრიმინაციული გამოყენება დამოკიდებულია კონტექსტზე, თანამოსაუბრესა და მომხსენებლის განზრახვაზე. იმავდროულად, ინგლისურში N-სიტყვაზე მიმაგრებული სტიგმა არ აქტიურდება კონტექსტით, რადგან თავად სიტყვას უარყოფითი კონოტაციები აქვს.

აიძულა თუ არა N-სიტყვის აკრძალვამ ამერიკელებს, ან ზოგადად ინგლისურენოვანებს სოციალური რასიზმის აღმოფხვრა? ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად დიდი ცოდნა არ არის საჭირო: აშკარად არა.

არის თუ არა ინგლისურენოვანი ხალხი ნაკლებად რასისტი, ვიდრე ესპანურენოვანი? მე არ მჯერა, რომ ეს კითხვაც კი ღირს პასუხის გასაცემად, სხვა საკითხებთან ერთად, რადგან ეს დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ ფიქრობენ და განიხილება დისკრიმინაცია და ეს არ არის ერთნაირი ყველა რეალობაში.

შეიძლება ვინმე იყოს მეტ-ნაკლებად რასისტი? შეიძლება ვინმე იყოს მეტ-ნაკლებად გულწრფელი? N-სიტყვის გამოუთქმელობა არის ყველაზე ნათელი მტკიცებულება იმისა, რომ უბრალოდ აღმოფხვრა, ანუ სიტყვის სიმბოლურად დამარხვა, არ აქრობს სტიგმას.

სიტყვის ევფემიზმად (მაგ., ფერადი) ან დისფემიზმად ან ტაბუდ (N-სიტყვა) მიჩნევა სოციალური კონვენციაა და უმეტეს შემთხვევაში, ექვემდებარება ცვლილებას, ანუ ციკლურია.

ძალიან ხშირია, როდესაც სიტყვა, რომლის გამოყენება იწყება ძალიან ძლიერი ნეგატიური კონოტაციით, თუ მას აქვს გამოყენების მაღალი სიხშირე, იკარგება ნაწილობრივ ან მთლიანად კარგავს ასეთ ნიუანსს და იგივე ხდება პირიქით, ანუ ევფემიზმი შეიძლება გახდეს ტაბუ.

ჩემი აზრით, ბრძოლა არ უნდა იყოს ერთი სიტყვის ან გამოთქმის წინააღმდეგ. ენის საკითხების ცენზურა და აკრძალვა არ წყვეტს დისკრიმინაციის პრობლემებს: არც რასობრივი, გენდერული და არც სხვა სახის.

ჩემი აზრით, ბრძოლა არ უნდა იყოს ერთი სიტყვისა თუ გამოთქმის წინააღმდეგ. ენობრივი საკითხების ცენზურა და აკრძალვა არ წყვეტს დისკრიმინაციის პრობლემებს: არც რასობრივ, არც გენდერულ და არც სხვა სახის დონეზე.

ენობრივი აკრძალვები უსარგებლოა, თუ არსებობს დისკრიმინაციული განზრახვა, რადგან მოსაუბრეთა საზოგადოება შეეცდება საკუთარი თავის გამოხატვისა და დისკრიმინაციის სხვა გზებს.

ბრძოლა ფოკუსირებული უნდა იყოს ყველა სახის უთანასწორობის შესახებ ცნობიერების ამაღლებაზე, რადგანაც ჩვენ ვართ სოციალური არსებები. ეს ბუნებრივად მიგვიყვანს სტიგმებისა და დისკრიმინაციაზე საუბრისკენ.

რაც ხდება ამ და ბევრ სხვა ტერმინთან დაკავშირებით არის ის, რომ ჩვენ ვტვირთავთ მათ ჩვენი ცრურწმენებით. სიტყვები ჩვენი სარკეა. და გამოსავალი არ არის იმ გამოსახულების განადგურებაში, რომელსაც სარკე ასახავს ჩვენ, როგორც საზოგადოებას, არამედ ის საჭირო ტრანსფორმაციების განხორციელებაში გვეხმარება, რადგან მინამ აჩვენოს რაღაც უკეთესი.

მე-19 საუკუნის ბოლოს უდიდესმა კუბელმა ინტელექტუალმა ხოსე მარტიმ, თავის ესეში „ჩემი რასა“ დაწერა: „ადამიანი თეთრზე, მულატზე და შავზე მეტია“.

და დასძინა: ”ყველაფერი, რაც ყოფს ადამიანებს, ყველაფერი, რაც აცალკევებს, განასხვავებს მათ ან კუთხეში აყენებს, კაცობრიობის წინაშე ჩადენილი ცოდვაა“.

თუ დადგება დღე, როცა კაცობრიობა გააცნობიერებს, რომ ერთმანეთის მიმართ გამოყენებული სიტყვები შეუსაბამოა, მანამდე გვინდა ვთქვათ, რომ სიტყვებს მართლაც აქვს მნიშვნელობა.